В жизни первоклассников и педагогов начального образования произошло очень важное событие: вышел в свет новый белорусский «Буквар» Ольги Свириденко и Ольги Тириновой. 3 сентября в Национальной библиотеке Беларуси прошла презентация этого учебного пособия для І класса учреждений общего среднего образования с белорусским языком обучения.
Очень показательна реакция на выход нового белорусского букваря заместителя генерального директора Национальной библиотеки Беларуси, директора по научной работе и издательской деятельности Александра Суши:
— Абсалютна ўнікальная падзея! Бо амаль што з гэтага дня пачынаецца новая эпоха ў гісторыі беларускага буквара. Яна надзвычай багатая, разнастайнаяі вельмі цікавая. Мы сапраўды можам ганарыцца беларускім букваром. Гэта адзін з брэндаў Беларусі, адзін з сімвалаў велічы нашых продкаў і нашай культуры ў цэлым.
В подтверждение Александр Суша привёл ряд убедительных аргументов. И начал с того, что придумали и издали первую в мире книгу пад названием «Букварь» наши предки.
— В 2018 годзе мы яе прэзентавалі. Гэта вось такое сціплае выданне, дзе ўперышыню за ўсю гісторыю было напісанае слова «буквар», — продемонстрировал он книжный раритет участникам презентации.— Гэта было здейснена тут, на нашай зямлі, нашы продкі мелі самае непасрэднае дачыненне да стварэння гэтага падручніка. Ён быў не першым, натуральна, вучыліся пісаць здаўна. Мы можам узгадаць грабеньчык недзе XIII-XIV стагоддзяў з Берасця з літарамі алфавіту, знойдзены падчас археалагічных раскопак, алфавітныя запісы на сценах храмаў, менавіта алфавітныя, якія выкарыстоўваліся для навучання ў самой царкве, што зразумела, бо менавіта пры цэрквах былі і першыя школы. Мы можам згадваць знакамітыя «Граматыкі» Зізанія і Сматрыцкага, іншыя многія падручнікі, але ад моманта стварэння першага буквара (400 год назад) таксама пачалася новая эпоха.
28 августа 2018 года в Национальной библиотеке Беларуси состоялась презентация факсимильного издания первого «Букваря». Воссоздание «Букваря», датированного началом XVII века, осуществлено в ходе международного научного издательского проекта. Впервые книга вышла в свет в 1618 году. Она была издана на церковнославянском языке в типографии Виленского православного братства Святого Духа в Евье. По имеющимся данным, в мире сохранилось только два экземпляра издания 1618 года. Благодаря факсимильному воссозданию первый «Букварь» стал доступным для широкой аудитории.
По словам исследователя, на белорусской земле были напечатаны буквари на различных языках: от церковнославянского и беларусского до руского, польского, литовского, латышского, латгальского, украинского и других.
— Я павінен сказаць, што беларусы зрабілі вельмі шмат для таго, каб буквар стаў сустветнай з’явай. Самыя папулярныя і самыя тыражныя буквары ў многіх краінах у розныя стагоддзі стваралісь беларусамі. Першае выданне на тэрыторыі Украіны пад назваю «Буквар» было выдадзена беларусам. Гэта быў Міхал Слёзка, гіпатэтычна з Наваградка. Першыя выданні пад назваю «Буквар» у Расіі былі выдадзеныя таксама пад уплывам беларускіх буквароў і фактычна з’яўляюцца іх копіямі. Буквар для расійскага імператара Пятра І, які фактычна стварыў Расійскую імперыю, быў падрыхтаваны Сімяонам Полацкім. Першыя буквары на яўрэйскай мове, на ідышы, першыя буквары на латгальскай мове таксама выдадзены ў Беларусі, беларускімі аўтарамі. І гэта бясконца вялікая гісторыя, якая працягваецца да нашых дзён.
Александр Суша вспомнил и букварь Анатолия Клышки, по которому чуть более 50 лет учились белорусы. Учебник А. Клышки победил в конкурсе 1968 года и заменил собой букварь Надежды Сивко, по которому почти 40 лет учились поколения советских школьников.
— Думаю, многія з прысутных памятаюць знакаміты буквар трох аўтараў: Усяслава Гарэцкага, Віктара Кірушкіна і Анатоля Шанько, які ва ўсім Савецкім Саюзе таксама выкарыстоўваўся дзясяткі год. Гарэцкі меў беларускія карані, яго бацька — вядомы беларускі вучоны Гаўрыла Гарэцкі. Шанько сам з Віцебшчыны, выкладаў у Полацку і Віцебскім універсітэце. Разумееце, наколькі гэта багатая традыцыя? Сапраўды, нам ёсць чым ганарыцца! Я ўпэўнены, што і новы буквар стане вельмі яркай старонкай у гэтай гісторыі, і дзякуй вялікі вам, шаноўныя аўтары!
В самом деле, после столь познавательного экскурса в историю букваря по-иному видится труд авторов современного белорусского букваря Ольги Свириденко и ОльгиТириновой, их вклад в отечественное образование и культуру.
